دسته‌ها
دینامیک دینامیک و حرکت دایره ای فیزیک پیش دانشگاهی فیزیک دوازدهم

نیروی کشش طناب

توپی را در نظر بگیرید که توسط طنابی از سقف آویزان شده است. نیروی گرانش، توپ را به سمت زمین می کشد اما چه چیزی باعث می شود که توپ سقوط نکند؟ طنابی که توپ را نگه داشته است. بنابر این طناب نیرویی به سمت بالا به توپ وارد می کند و مانع از سقوط و شتاب گرفتن توپ می شود.  به این نیرو، نیروی کشش طناب میگویند. به هر نیرویی که نتیجه کشیدن طناب، فنر یا هر چیزی مانند اینها باشد، نیروی کشش می گویند و با  T  نشان می دهند.

ph3 s2 tension 01 نیروی کشش طناب

می توانیم بگوییم که نیروی کشش از بعضی جهات مخالف نیروی عمودی سطح است. وقتی جسمی روی سطح میزی قرار می گیرد، میز در مقابل فشرده شدن مقاومت می کند. یعنی سطح میز نیرویی به جسم وارد می کند که مانع از فرورفتن جسم داخل میز می شود.به این نیرو، نیروی عمودی سطح می گوییم.


 
ph3 s2 tension 02 نیروی کشش طناب

طناب هم رفتار مشابهی انجام می دهد. وقتی جسمی به طناب نیرو وارد می کند، طناب هم مقاومت می کند اما این بار این مقاومت دربرابر کشیده شدن است. وقتی نیرویی به طناب وارد می شود، این نیرو سعی می کند تا مولکول های طناب را از هم دور کند اما مولکول ها در برابر این نیرو مقاومت می کنند و با نیروی داخلی، نمی گذارند که فاصله بینشان زیاد شود. بنابر این  نیروی کشش طناب نیرویی است که از فاصله گرفتن مولکول های جسم به خاطر نیروی خارجی جلوگیری می کند.

  در مثال نیروی عمودی سطح اگر جسم بر روی سطح نباشد، نیروی عمودی سطح، صفر است. در مورد طناب هم اگر جسمی به طناب نیرو وارد نکند، نیروی کشش، صفر است.

ph3 s2 tension 03 نیروی کشش طناب

توجه داشته باشید که ما از طناب ایده آل صحبت می کنیم. یعنی طنابی که جرمش صفر است و فرض می کنیم که مانند فنر، در اثر وارد شدن نیرو، طول طناب تغییری نمی کند. طناب ایده آل تنها مانند یک رابط رفتار می کند و حتی اگر اجسامی که توسط طناب کشیده می شوند و خود طناب، شتابدار باشند، چون جرم طناب، صفر در نظر گرفته می شود،تنها  نیروی F وارد شده را انتقال می دهد.

حال طنابی را در نظر بگیرید که از دو طرف با نیروی برابر F کشیده می شود،هر قسمت از طناب با نیروی F مخالفت می کند تا مولکول ها از هم فاصله نگیرند بنابر این کشش در قسمت های مختلف طناب برابر با هم و برابر با  F است. دقت کنید که نیروی کشش طناب ۲F نمی شود. چرا که طناب بدون جرم فقط منتقل کننده نیرو است.

ph3 s2 tension 04 نیروی کشش طناب

مثال هایی از نیروی کشش طناب

مثال ۱:

در شکل روبرو، کارگری جعبه ساکنی را با طنابی افقی با نیروی ثابت افقی ۳۱۰N می کشد. اگر جرم جعبه، ۱۰۰kg و ضریب اصطکاک ایستایی و جنبشی بین جعبه و سطح به ترتیب ۰/۳۰  و  0/25 باشد،

الف)آیا جعبه شروع به حرکت می کند؟

ب) اگر جعبه حرکت کند، شتاب حرکت آن را بیابید.

ph3 s2 tension 05 نیروی کشش طناب

پاسخ:

نمودار نیروهای وارد بر جسم را رسم می کنیم:

ph3 s2 tension 06 نیروی کشش طناب

چون طناب ایده آل است پس همان نیرویی که به آن وارد شده است را انتقال می دهد یعنی:

ph3 s2 tension 07 نیروی کشش طناب

به طناب از طرف جعبه نیروی T وارد می شود و طناب هم در عکس العمل به جعبه نیروی T’ وارد می کند.

بنابر این نیروهای وارد بر جعبه به شکل زیر است:

ph3 s2 tension 08 نیروی کشش طناب

حال در دو بعد نیروها را تحلیل می کنیم:

در راستای عمودی، چون جسم شتاب ندارد بنابر این مجموع نیروهای وارد بر جسم، صفر است.

ph3 s2 tension 09 نیروی کشش طناب

در راستای افقی نیروهای وارد بر جسم، نیروی کشش طناب و نیروی اصطکاک است. حال اگر جسم بخواهد حرکت کند، باید نیروی کشش وارد شده از نیروی اصطکاک ایستایی بیشتر باشد بنابر این ابتدا بیشینه نیروی اصطکاک ایستایی را پیدا می کنیم:

ph3 s2 tension 10 نیروی کشش طناب

 چون نیروی کشش طناب از بیشینه نیروی اصطکاک ایستایی بیشتر است بنابر این، جسم شروع به حرکت می کند.

ب) قانون دوم نیوتون را  در راستای افقی برای این جسم می نویسیم:

ph3 s2 tension 11 نیروی کشش طناب

مثال ۲:

کارگری یک سطل محتوی مصالح به جرم ۱۶kg را با طناب سبکی به طرف بالا می کشد. اگر شتاب رو به بالای سطل ۱٫۲m/s2 باشد، نیروی کشش طناب چقدر است؟ ( g=9.8 m/s2)

پاسخ:

ابتدا نیروهای وارد بر سطل را رسم می کنیم:

ph3 s2 tension 12 نیروی کشش طناب

حال قانون دوم نیوتون را برای این سطل می نویسیم:

ph3 s2 tension 13 نیروی کشش طناب

مثال ۳:

یک خودروی باری با طناب افقی محکمی، یک خودروی سواری به جرم ۱۵۰۰kg را می کشد. نیروی اصطکاک و مقاومت هوا در مقابل حرکت خودروی سواری ۲۲۰N   و   و ۳۸۰N است.

الف) اگر سرعت خودرو ثابت باشد، نیروی کشش طناب  Tچقدر است؟

ب) اگر خودرو با شتاب ثابت ۲m/s2 به طرف چپ کشیده شود، نیروی کشش طناب چقدر است؟

ph3 s2 tension 14 نیروی کشش طناب

الف) قانون دوم نیوتون را طبق نیروهای نشان داده شده در شکل، برای ماشین می نویسیم. چون حرکت خودرو با سرعت ثابت است، شتاب صفر است.

ph3 s2 tension 15 نیروی کشش طناب

ب)  در  این حالت اتومبیل شتاب دارد بنابر این:

ScreenHunter 58 نیروی کشش طناب

مثال ۴:

وزنه ای به جرم ۲kg را با طناب سبکی با شتاب  2m/s2 تند شونده رو به بالا می کشیم. اگر نیروی کشش طناب را دو برابر کنیم، شتاب حرکت جسم چند برابر می شود؟ (g=10 m/s2)

ph3 s2 tension 17 نیروی کشش طناب

پاسخ: قانون دوم نیوتون را برای نیروهای وارد شده بر این جرم می نویسیم:

ph3 s2 tension 18 نیروی کشش طناب

حال اگر کشش طناب دوبرابر شود، شتاب حرکت را به دست می آوریم:

ph3 s2 tension 19 نیروی کشش طناب

که یعنی شتاب حرکت جسم ۷ برابر می شود.


ویدیو آموزشی نیروی کشش طناب

به ویدیو آموزشی زیر که در آن چند تست از این مبحث توسط استاد مصطفی کبیری حل شده است، توجه کنید.

مشاهده در یوتیوب | مشاهده در آپارات


تمرین ها

حل این تمرین ها برای دانش آموزان نظام جدید (۳-۳-۶) نیازی نیست. چون مسائلی که در آن دو جرم به هم متصل هستند، در محتوای کتاب فیزیک ۳ (پایه دوازدهم) نمی گنجد.

تمرین ۱: مطابق شکل، دو جسم به جرم های  m1=6kg و m2=4kg  توسط نخ سبکی به هم بسته شده و روی سطح افقی با نیروی  F کشیده می شوند. اگر نیروی کشش نخ ۱۲N و ضریب اصطکاک جنبشی هر دو جسم با سطح افقی ۰٫۲ باشد، شتاب حرکت دستگاه و نیروی  F را به دست آورید.

ph3 s2 tension 20 نیروی کشش طناب

تمرین ۲: در شکل زیر، دو وزنه با یک نخ به هم بسته شده اند و روی سطح شیبداری قرار دارند. اگر ضریب اصطکاک وزنه ها با سطح ناچیز باشد، کشش نخ برابر با  T است. ولی اگر ضریب اصطکاک جنبشی   m1 و m2  با سطح به ترتیب ، ۰٫۲ و ۰٫۲۵ باشد، نیروی کشش برابر T’ است. T و T’ به ترتیب چند نیوتون می باشند؟ ( g=10 m/s2 و  sin 37=0.6)

ph3 s2 tension 21 نیروی کشش طناب

دانلود نسخه PDF جزوه نیروی کشش طناب و پاسخ تمرین ها



هاست

از کبیری

مصطفی کبیری کناری متولد سال ۱۳۶۷ در شهرستان فریدونکنار (استان مازندران) ، دبیر فیزیک رسمی آموزش و پرورش شهرستان فریدونکنار، کارشناسی رشته دبیری فیزیک در دانشگاه مازندران هستم . هدف از ایجاد این سایت برای من ، ایجاد یک محیطی آموزشی کارآمد است که در آن دانش آموزان بتوانند فیزیک را به صورت پایه ای و مفهومی بیاموزند .

8 دیدگاه دربارهٔ «نیروی کشش طناب»

سلام مطالب خوبی بود اما جواب مثال ۳ قسمت ب غلطه جمع نیرو های مقاومت هوا و اصطکاک با هم میشن ۶۰۰N، یکم دقت کنید میبینید که مقاومت هوا ۳۸۰ بوده توی سوال ولی شما توی جواب نوشتید ۳۲۰

با سلام. اشتباه تایپی بوده. چون پاسخ نهایی درست نوشته شده بود. اصلاح شد. سپاس از دقت شما

پاسخ

روش کار به این صورت است که اگر نیروی کشش نخ در جهت جرکت باشد، مثبت است و اگر در خلاف جهت جرکت باشد، منفی است.

پاسخ

لطفا میشه به چنتا سوال دارم پاسخ دهید اگر ایتا یا واتساب دارید بهم پیام بدهید ۰۹۱۷۶۶۵۰۳۴۰

واقعا ممنونم سایت شما عالیه
ممکن بگین چرا توی مثال ماشین نیروی کشش طناب منهای دوتا نیروی دیگه شد؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *