دسته‌ها
اندازه گیری فیزیک دهم فیزیک دوم دبیرستان فیزیک و اندازه گیری

کمیت های اصلی و فرعی در فیزیک

کمیت های اصلی و فرعی در فیزیک کدامند؟ مقایسه یک کمیت با یکای اندازه گیری آن کمیت را اندازه گیری گویند . یکای هر کمیت باید به گونه ای انتخاب شود که در شرایط فیزیکی تعیین شده تغییر نکند و در دسترس باشد . یکی از مجموعه یکاهای مورد توافق بین المللی را به اختصار مجموعه یکاهای SI می نامند . (SI: The International System of Units)

انواع کمیت های فیزیکی

۱)    کمیت های اصلی           ۲) کمیت های فرعی


 

کمیت های اصلی : کمیت هایی که یکای آنها به طور مستقل تعریف شده باشد . ۷ کمیت اصلی وجود دارد . طول (متر) ، جرم (کیلوگرم) ، زمان (ثانیه) ، جریان الکتریکی (آمپر) ، مقدار ماده ( مول) ، دمای ترمودینامیکی ( کلوین) ، شدت روشنایی ( شمع)

Screen Shot 1401 06 27 at 16.34.29 کمیت های اصلی و فرعی در فیزیک

کمیت های فرعی : کمیت هایی که به کمیت های اصلی وابسته اند . مانند حجم (متر مکعب) ، مساحت ( متر مربع) ، سرعت (متر بر ثانیه) و مثال هایی که در جدول زیر می بینید.

Screen Shot 1401 06 27 at 16.35.35 کمیت های اصلی و فرعی در فیزیک

نکته: هر کمیتی به غیر از ۷ کمیت اصلی، کمیت فرعی است.

یکای طول

در اواخر قرن هجدهم، یکای طول (متر) به صورت یک ده میلیونیم فاصله استوا تا قطب شمال تعریف شد. پس از آن تا سال ۱۹۶۰ میلادی، یکای طول به فاصله میان دو خط نازک حک شده در نزدیکیدو سر میله ای از جنس پلاتین-ایریدیوم، وقتی میله در دمای صفر درجه سلسیوس قرار داشت، تعریف شده بود. و در سال ۱۹۸۳ میلادی، تعریفی که برای متر ارائه شد، مسافتی است که نور در مدت زمان (۱/۲۹۹۷۹۲۴۵۸) ثانیه در خلا طی می کند.

یکای زمان

در طول سال های ۱۲۶۸ تا ۱۳۴۶ هجری شمسی ، یک ثانیه برابر یک هشتاد و شش هزار وچهارصدم (۱/۸۶۴۰۰) شبانه روز است . و پس از آن بر اساس تعریف جدید ، یک ثانیه زمان لازم برای ۹۱۹۲۶۳۱۷۷۰ ارتعاش یک تابش معین گسیل شده توسط ایزوتوپ خاصی از اتم سزیم است .

Screen Shot 1401 07 06 at 22.21.49 کمیت های اصلی و فرعی در فیزیک

دقت ساعت ها برای محاسبه زمان بسیار مهم است. ساعت های چرخ دنگ هر سه ساعت یک ثانیه عقب می افتند و ساعت های های کریستال کوارتز هر یک ساعت ، یک ثانیه عقب می افتد . در صورتی که ساعت های جدید سزیمی هر ۳۰۰۰ سال یک ثانیه عقب می افتند . از اینرو ساعت های دقیقی هستند و در دستگاههای GPS مکان یابی جهانی ، از ساعت های سزیمی استفاده شده است .

یکای جرم

یکای جرم در SI ، کیلوگرم (kg) نامیده می شود و به صورت جرم استوانه ای فلزی از جنس آلیاژ پلاتین- ایریدیوم تعریف شده است. این استوانه فلزی در دو حباب شیشه ای در موزه سور فرانسه نگهداری می شود.

Screen Shot 1401 07 06 at 22.38.29 کمیت های اصلی و فرعی در فیزیک


ویدیو آموزشی کمیت ها و یکاهای اصلی و فرعی در فیزیک

به ویدیو آموزشی زیر راجع به انواع کمیت های فیزیکی که توسط استاد مصطفی کبیری آماده شده است، توجه کنید.

مشاهده در یوتیوب | مشاهده در آپارات



هاست

از کبیری

مصطفی کبیری کناری متولد سال ۱۳۶۷ در شهرستان فریدونکنار (استان مازندران) ، دبیر فیزیک رسمی آموزش و پرورش شهرستان فریدونکنار، کارشناسی رشته دبیری فیزیک در دانشگاه مازندران هستم . هدف از ایجاد این سایت برای من ، ایجاد یک محیطی آموزشی کارآمد است که در آن دانش آموزان بتوانند فیزیک را به صورت پایه ای و مفهومی بیاموزند .

74 دیدگاه دربارهٔ «کمیت های اصلی و فرعی در فیزیک»

با سلام و خسته نباشی لطفا در اسرع وقت به این سوال پاسخ دهید
ساعت مچی عقربه ای در اختیار داریم که ثانیه شمار ندارد در عین حال این ساعت مچی عقربه ای دقیقه شمار نیز ندارد معین کنید دقت اندازه گیری این ساعت مچی چقدر است؟

فقط که به عقربه ها بستگی نداره باید نوع درجه بندی هم مشخص باشه

پاسخ

مثال هایی از کمیت های نرده ای و فرعی: مساحت- حجم- مسافت- فشار- انرژی
فقط کمیت اصلی و برداری نداریم.
بقیه حالات رو داریم.

پاسخ

اگر نوع درجه بندی ساعتتون مثل همه ی ساعت ها باشه دقت اندازه گیری ساعت یک ثانیه است .

دقت میشه کمترین درجه بندی وسیله
تو ساعت های معمولی که ثانیه شمار داره و بین هر دو عدد ۵ قسمت نقسیم شده، دقت یک ثانیه است.
تو ساعت هایی که ثانیه شما نداره و بین هر دو عدد ۵ قسمت تقسیم شده، دقت یک دقیقه است

پاسخ

سلام کمیت اصلی خودش به تنهایی مستقل وبا معنا است مثال: واحد طول که mبه معنی متر است

اما کمیت های فرعی به یک پشتیبان نیاز دارند مثال:برای سرعت یک ماشین می گوییم KM/H از دو کمیت تشکیل شده

یکا یا واحد اندازه‌گیری کوچک‌ترین پیمانه و معیار اندازه‌گیری و شمارش است

پاسخ

یکای وزن، نیوتون است که به صورت کیلوگرم متر بر مجذور ثانیه تعریف می شود.

پاسخ

سلام استاد کبیری من یک سوالی داشتم این که قوه واحد اساسی است یا فرعی و چرا لطفا به زود ترین وقت جوابم را بفرستین ممنون

اگر منظور از قوه، توان هست باید گفت توان یک کمیت فرعی است چون به کمیت های اصلی وابستگی دارد.

پاسخ

سلام استاد کبیری وقتتون بخیر
استاد عرضی داشتم خدمت شما اگه لطف کنیدبنده رو راهنمایی کنید ممنون میشم از لطف شما
استاد بنده به صورت جهشی درس خوندم و الان دانشگاه میرم کاردانی رشته عمران اما متاسفانه اصلا ریاضی و فیزیک رو بلد نیستم و رشته منم کتی فیزیک های مختلف داره.حالا برای تقویت خودم میخوام کلاس خصوصی برم تا فیزیک و ریاضی رو بتونم تا حدی یاد بگیرم که تو دانشگاه بتونم پابه پای استاد پیش برم حالا به نظر شما از کجا وچه مقطعی باید شروع کنم و اینکه مبحث های مهم رو یاد بگیرم کافی هستش به نظرشما؟
منتظرجواب شما هستم
ممنونم از سایت بروز وخوبتون
انشاالله که همیشه فعال و تاثیرگذار باشید
مرسی

به نظر من بخش هایی از فیزیک رو یاد بگیرید که مرتبط با دروس رشته دانشگاهیتون هست. و اگر اطلاعات کمی از فیزیک دارید، رفتن به کلاس براتون مفید خواهد بود

پاسخ

سلام استاد کبیری
میشه بگید چرا پارامتر در فیزیک وجود داره؟
حتما باید جواب ببرم خواهش میکنم زود جواب بدین

اگر منظور از پارامتر، کمیت هست. فیزیک به دنبال علت پدیده های طبیعت هست و باید برای اینکار اندازه گیری های مختلفی انجام دهد و آزمایش های گوناگون انجام گردد تا نتیجه حاصل شود. و برای اندازه گیری باید کمییت هایی با یکاهای بین المللی تعریف شود تا فیزیکدانان در مکان های مختلف جهان به نتایج مشابهی برسند. به هر چیزی که در فیزیک مورد اندازه گیری قرار بگیرد، کمیت فیزیکی گویند.

پاسخ

تعریف آمپر : یک آمپر شدّت جریانی است که اگر از دو سیم نازک راست به طول بی‌نهایت که به فاصلهٔ یک متر و به موازات هم در خلأ قرار دارند، بگذرد، به متر از سیم‌ها نیروی ۲ × ۱۰−۷ نیوتون وارد شود.

پاسخ

فرمولی نداره. کمیت های به غیر از کمیت های اصلی ، فرعی هستند. مثلا کمیت فرعی سرعت از تقسیم کمیت های اصلی طول و زمان بدست میاد

پاسخ

سلام.الان دما یک کمیت اصلی هستش.گرما هم جزو کمیت های اصلیه یا فرعی؟

سلام خسته نباشید
ببخشید چرا حجم کمیت فرعی هستش؟
مگه واحدش متر مکعب نیس خب متر هم که اصلیه پس چرا میگیم حجم کمیت فرعی هستش ؟

چون از حاصلضرب ۳ کمیت طول بدست می آید. پس به کمیت اصلی طول وابسته است. یعنی فرعی است

پاسخ

سلام
ببخشید سوال اومده ملاک های انتخاب کمیت ها و یکاهای اصلی چیست‌؟
پاسخ چیه‌؟

در شرایط فیزیکی تعیین شده تغییر نکند و در دسترس باشد

پاسخ

سلام من به سوال داشتم که اگه میدونید جوابش رو بگید
واحد فرعی یکای الکتریکی و گرمای ویژه را بدست اورید

یکای گرمای ویژه ژول بر کیلوگرم درجه سلسیوس . منظور از یکای الکتریکی چیست؟ ….. الکتریکی؟

پاسخ

واحد های هستند که به طور مستقل هستند و به چیری وابسته نیستد و تعداد شان ۷تاست جرم دما طول زمان شدت جریا شدت روشنایی مقدر ماده

سلام
در چه صورت در یک فرمول یا رابطه می توان از واحدهای اصلی استفاده نکرد؟

سلام. در صورتی که یکای خاصی مد نظر سوال باشه. به طور مثال در سوالی یکای چگالی را بر حسب گرم بر سانتی متر مکعب بخواهد. آنگاه می توانید جرم را بر حسب گرم و حجم را بر اساس سانتی متر مکعب قرار بدید. حتما باید به همخوانی یکاها دقت داشته باشید. توصیه می شود حتما از یکاهای اصلی استفاده کنید و در پایان کار تبدیل انجام شود.

پاسخ

سلام
وقتتون بخیر
ببهشید اصلی و فرعی بودن طول و وزن و ……و نرده ای یا برداری رو هم بزارین به صورت عکس🙏🙏⚘

مگر واحد SI جابجایی متر نیست و مستقله
چطور واحدش مستقله ولی خودش وابسته و فرعی؟مگر جابه جایی از جنس طول نیست؟بعد تمام کمیتهای فرعی ب نحوی با فرمولی وابسته ب کمیتهای اصلی هستند.ولی برای جابه جایی چ فرمولی هست ک از طول ب جابجایی برسیم؟هیچی.بنظرم وقتی میگیم طول(مسافت فاصله جابه جایی ارتفاع ضخامت همگی طولند)

فرمول جابجایی در یک بعد میشه دلتا ایکس برابر ایکس ۲ منهای ایکس ۱ و در دو بعد و سه بعد هم فرمول مشخص داره. بنابراین وابسته به کمیت اصلی طول می باشد.

پاسخ

خب اگه اینجوری باشه ۳s+4s میشه هفت ثانیه پس هفت ثانیه ای ک بدست اوردیم در اخر برداری!؟!؟ حالا چ جمع چ منها. مثلا دلتا t.یا حتی برای جرم و …

دقت داشته باشید جابجایی کمیتی است که تعریف خاصی دارد و همچنین فرمول خاصی. اینکه در یک بعد به صورت اختلاف دو مکان در آمده است، شما را به اشتباه انداخته است. جمع یا کم کردن یک نوع کمیت، کمیتی ایجاد نمیکند. تعریف جابجایی چیزی که شما در ذهن دارید نیست.

پاسخ

بله اینم هست. ولی تهش بازم متره از نظر من. و احتمال اصلی بودنش بیشتر از فرعی بودنشه چون خود طولو هم بخایم اندازه بگیریم با خطکش در واقع منها می کنیم
مثلا چرا مگیم ۱۰ سانت؟ چون فاصله ش تا ۰ ۱۰ تاس
۱۰ – ۰ = ۱۰
همینو میتونیم با خط کش شکسته هم اندازه بگیریم
۱۴ – ۴=۱۰

سلام یک سوال
با استفاده از کمیت های اصلی مانند نیرو.طول و زمان ابعاد جرم را مشخص کنید یعنی چی جواب این چی میشه؟؟/
ممنون میشم اگر سریع پاسخ بدید

وات= ژول بر ثانیه= کیلوگرم در متر به توان ۲ تقسیم بر ثانیه به توان ۳

پاسخ

ببخشید استاد چرا سرعت و تندی یکا اصلی و فرعیشون مثل همدیگه شده؟ یعنی متر بر ثانیه فقط اصلی نیست و کیلومتر بر ساعت برای فرعی؟

دقت اندازه گیریش دوازده دقیقس
چون تو همه ساعت ها بین اعداد بپنج قسمت تقسیم شده و شصت تقسیم بر پنج میشه دوازده و دروازه هر دوازده دقیقه ساعت ما یک پنجم ساعت ک میشه یکی ازون قسمتا رو طی میکنه پس میشه گفت دقت ساعتی ک وسط اعدادش ب پنج قسمت تقسیم شده و فقط ساعت شمار داره دوازده دقیقه هست و اگر ب قسمت های مساوی پنج تایی تقسیم نشده باشه میشه گفت دقت اندازه گیریش رو میشه تقریباً گفت یک ربع یا پونزده دقیقه چون ب طور چشمی میشه گفت ک در حال حاضر عقربه ساعت شمار یک چهارم مسیر بین دو عدد رو طی کرده

سلام تو امتحان اومده بود یکاهای کمیت های نیرو و فشار و توان را برحسب یکاهای اصلی بیابید چیکار باید کنم باید برم تمام کمیت فرعی یکاهاشون رو حفظ کنم؟
مشکل اصلی هستش

باید از فرمول های نیرو (F=ma) فشار (P=F/A) و توان (انرژی تقسیم بر زمان) استفاده کنید.
اگر این ها رو بلد نیستید، حفظ کنید.

پاسخ

سلام خسته نباشید واقعا خوب تدریس کردید استاد و اینکه دو سوال
۱_ چطوری ۱۰۰۰ سانتی متر مکعب (۱۰متر مکعب ) شده ۱ لیتر ولی ۱متر مکعب شده ۱۰۰۰ لیتر
۲_ چطوری تو سایتتون ثبت نام کنم که فیلم هارو مر تب و دونه بدونه از اول ببینم

اشتباه نوشتید. هر یک لیتر ۱۰۰۰ سانتی متر مکعب است. و هر متر مکعب ۱۰۰۰ لیتر است. یعنی یک میلیون سانتی متر مکعب میشه یک متر مکعب.
از طریق منوی سایت به فصل مورد نظر و عنوان درس رجوع کنید.

پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *